Een vol hoofd, als bliksemafleider spelen in de ruzie tussen je ouders, té lief zijn, alleen maar aardig gevonden willen worden, op je tenen lopen, altijd stress over een bom die kan barsten. Als ouders in een scheiding verzand raken in het conflict met elkaar, delven kinderen vaak het onderspit. Ze komen soms zó in de knel dat ze onvoldoende toe komen aan hun persoonlijke ontwikkeling. Jeugdhulpverlening wordt dan wel ingezet om ouders te ondersteunen bij het opnieuw vormgeven van hun gezamenlijk ouderschap, maar wat is er voor de kinderen? Met ACT4Kids begeleiden we kinderen bij het gedoe dat gepaard gaat met een hoogconflict scheiding en leren we ze weer meer zichzelf te zijn.
Susanne Swinkels en Malou van Essen werken nu zo’n drie jaar met ACT4Kids. “Kinderen die wij zien, lopen vaak vast in hun identiteitsontwikkeling. Ze komen niet toe aan de vraag: wie ben ik?”, vertelt Malou. “Wij spreken met hen over de ‘gele wereld’ bij moeder en de ‘blauwe wereld’ bij vader, wat maakt dat het kind dan ‘groen’ is. Vaak weten ze niet meer wie die ‘groene ik’ is als de ‘groene wereld’ door de scheiding is weggevallen.” Susanne: “Ze gedragen zich als een kameleon. Bij papa laten ze horen wat hij graag hoort en bij mama wat zij wil horen. Op deze manier kunnen kinderen ver van zichzelf verwijderd raken. Dat is natuurlijk niet goed voor hun verdere ontwikkeling en bijvoorbeeld voor de manier waarop ze relaties aangaan in de rest van hun leven.”
Psychisch flexibel worden
Met ACT4Kids leren de hulpverleners van het team Complexe Scheidingen kinderen en jongeren om mee te bewegen met dat wat het leven biedt, goed of slecht, en dus psychisch flexibel te zijn. Hiervoor worden vaardigheden zoals acceptatie, defusie (afstand nemen), mindfulness en ‘waardegerichte actie’ geoefend en versterkt. Susanne: “Bij de jongere kinderen werken we met symbolen. Zo is er de uil die hele wijze praat heeft, maar ook wel eens loopt te tetteren en van alles verkondigt. Dat noemen we dan kletspraat. Met jongeren praten we meer in termen van een stemmetje in je hoofd, dat helpende maar ook hele storende gedachten kan geven.”
Doen wat je hart je ingeeft
Malou: “Ook leren we kinderen te voelen wat ze écht willen. Dan zetten we enerzijds de kat in, die gaat over doen wat je hart je ingeeft. Anderzijds de olifant, die de last op zijn dikke huid kan meedragen of met zijn slurf de uil kan wegblazen. Sommige situaties zijn lastig en zullen niet veranderen. De boom helpt kinderen en jongeren met afstand naar een situatie te kijken. Wat is in het hier en nu echt? Klopt het wel wat de uil mij influistert? En hoe kan ik toch mijn hart volgen?”
De uil ging flink te keer
Susanne was laatst in gesprek met een meisje toen haar vader het terrein op kwam rijden. “Ze wilde meteen naar haar moeder lopen om haar te waarschuwen en te beschermen, omdat het eerder helemaal fout was gegaan. We hebben samen besloten om haar eerste impuls niet te volgen. Ik liet haar van een afstand kijken naar wat er gebeurde en liet haar dat feitelijk beschrijven. Ondanks dat de uil in haar flink te keer ging, verliep alles goed. Dit was voor haar echt een doorbraak om ook de ervaring te hebben dat het anders kan lopen dan je denkt.”
Gedrag herkennen en keuzes maken
Susanne: “Het is voor kinderen heel erg belangrijk om te leren dat ze hun gedrag herkennen, dat je weet waarom je dingen doet. Doe ik dit omdat ik me daar nu goed bij voel of doe ik dit om iets te vermijden? En waarom vermijd ik dat? Kan ik daar ook een andere keuze in maken? En zo proberen wij met ACT4Kids de kinderen en jongeren zover te krijgen dat ze zich durven uit te spreken tegen hun ouders. Als ouders rechtstreeks van hun kind horen waar het last van heeft in de gescheiden situatie, dan is dat natuurlijk heel krachtig."
Touwtjes in eigen handen
Malou: “Het mooie aan ACT4Kids is dat het kind niet hoeft te veranderen. Je versterkt de vaardigheden om te kunnen zijn wie ze zijn en dat te kunnen laten zien.” Susanne: “Het uitgangspunt is altijd: het zit er al in. De vraag is waar je meer aandacht aan gaat geven, wat je meer wil laten zien. Als je daar wat meer het licht op laat schijnen, dan gaat het ook groeien. En wat ook heel mooi is, is dat we de kinderen en jongeren leren hoe ze de touwtjes meer in eigen handen kunnen nemen. Meer de baas worden over zichzelf; hun gevoelens, gedachtes en gedrag. Vaak hebben ze een tijd gemanoeuvreerd tussen de ‘gele en blauwe wereld’. Wij leren ze dat zij er ook mogen zijn, dat hun stem ertoe doet. Dat lukt natuurlijk niet altijd meteen, maar we merken dat ze vaak wel enthousiast zijn om het te proberen, om bijvoorbeeld die kat eens in te zetten.”
‘De kat in mij was een beetje verdwenen’
Haley (12) startte met ACT4Kids omdat ze zelfverzekerder wilde zijn en minder last wilde hebben van negatieve praat. “Als iemand iets vervelends tegen mij zei, dan had ik daar last van en kon ik dat niet loslaten. Ik voelde me dan naar, beschaamd en gekwetst. Met Susanne heb ik dit soort situaties geoefend, waardoor ik dingen nu beter kan negeren en bijvoorbeeld tegen mezelf kan zeggen dat ik iets wél kan. Of ik denk aan leuke en positieve dingen.”
“Ook weet ik nu dat ik de kat in kan zetten als ik iets eng vind of voor mezelf moet opkomen. Die kat zat wel in mij, maar hij was een beetje verdwenen. Ik durf nu beter mijn mening te geven en ben niet meer zo bang voor de reactie van anderen. Laatst heb ik tegen een klasgenootje gezegd dat ik het niet leuk vond dat ze haar afspraak niet nakwam, dat ze toch niet met me ging spelen. Daar keek ze wel even van op. Maar ik was het kwijt en zat er toen niet meer mee. En als papa iets over mama zegt of andersom, dan hou ik toch mijn eigen mening en laat ik merken dat dit niet fijn is. Wat zij over elkaar denken, daar kan ik niets aan doen. Dat is iets tussen hen. ACT4Kids heeft mij daar erg bij geholpen. Ik heb geleerd dat ik me niet druk moet maken over de dingen waar ik geen invloed op heb, dat ik er mag zijn en dat ik me niet hoef te laten wegproppen.”
Wat betekent ACT?
ACT staat voor Acceptance and Commitment Therapy. Acceptance betekent acceptatie, dus aanvaarden. Commitment betekent betrokkenheid. ACT is een Engels woord en betekent DOEN.
Met vragen over ACT4Kids en over het aanmelden, kunt u terecht bij ons Entreeteam. Bellen kan naar 088 356 30 00, e-mailen naar entreeteam@entrealindenhout.nl. Professionals van wijkteams, (huis)artsen en jeugdbescherming kunnen kinderen aanmelden. Dit kan via het aanmeldformulier op onze website.