Om te zorgen voor kinderen in je gemeente, zijn slimme oplossingen nodig voor de ‘perverse prikkels’ vanuit de financiering. De gemeente Ede kocht zelf het pand aan voor een speciaal gezinshuis waarin kinderen die niet thuis kunnen zijn, even mogen verblijven. En het liefst… blijft het huis leeg!
Soms gebeurt het dat in een gezin problemen zich zó opstapelen dat het voor de veiligheid van het kind beter is om tijdelijk elders te gaan wonen. Het gaat dan om een kort verblijf in een zogenaamd gezinshuis, variërend van een paar dagen tot maximaal drie maanden. Voor kinderen in deze situatie is het natuurlijk het beste als ze lokaal worden opgevangen: in de eigen omgeving, in de buurt van het eigen gezin, de eigen school, vrienden en hobby’s. Om dat voor elkaar te krijgen, zijn de gemeente Ede en entrea lindenhout in nauwe samenwerking een pilot begonnen. Ze hebben een gezinshuis geopend waar alleen kinderen uit Ede worden opgevangen.
Met hart en ziel
‘In Ede is best wel wat aanbod van gezinshuizen,’ legt Silas de Bruijn, procesbegeleider gezinshuis van de gemeente Ede, uit. ‘En die gezinshuizen leveren heel goed werk. De medewerkers zetten zich met hart en ziel in voor de kinderen. Hun werk is heel hard nodig. Maar als deze gezinshuizen vol zitten, onder meer met kinderen van buiten de regio Ede, moeten kinderen uit Ede buiten de regio worden opgevangen. Met deze pilot willen we onderzoeken of we dat kunnen veranderen.’
Beweging in het zorglandschap
De gemeente Ede startte de pilot in samenwerking met entrea lindenhout. ‘Als opgroeien in het eigen gezin niet mogelijk is,’ zei wethouder Leon Meijer onlangs, ‘proberen wij kinderen zo thuis als mogelijk op te vangen. Het lokale gezinshuis is hier een mooi voorbeeld van.’ De wethouder zei ook dat Ede ‘beweging wil brengen in het zorglandschap.’ Silas de Bruijn: ‘Als een kind uit huis is geplaatst, ontstaat er vaak een zekere rust. Het risico is dat je dan overgaat tot de waan van de dag. Wat wij echter willen, is dan al direct inzetten op zo snel mogelijke terugkeer naar huis. Dat is de “beweging in het zorglandschap” die we in deze pilot testen.’ Het betekent bijvoorbeeld dat er al bij de start een plan en een perspectief liggen. ‘Vanaf dag één wordt een doel gesteld voor terugkeer naar huis.’
Patronen doorbreken
Silas de Bruijn is zeer te spreken over de samenwerking van zijn gemeente met entrea lindenhout. ‘We hebben elkaar gevonden in de wens om bepaalde patronen te doorbreken. We zochten allebei al langer naar een mogelijkheid om niet te werken op basis van productie, maar op basis van beschikbaarheid. Er is dus niemand die in een kramp schiet als een kamer in dit gezinshuis even leegstaat. Nee, we kijken in de eerste plaats naar beschikbaarheid van plekken voor kinderen uit Ede. Entrea lindenhout zocht al langer naar zo’n constructie en ook als gemeente wilden we bestaande patronen doorbreken. We vonden elkaar in de zoektocht om het anders vorm te geven. Als gemeente stellen we ons dan ook niet op als de opdrachtgever die bepaalt hoe het moet, maar als gelijkwaardige gesprekspartner van entrea lindenhout.’
‘Financieren op basis van beschikbaarheid is best spannend’
Brandweer
Silas de Bruijn vergelijkt de nieuwe werkwijze in Ede met de brandweer. ‘De brandweer zit paraat in de kazerne. En je hoopt dat ze niet hoeven uit te rukken. De financiering van de brandweer is dan ook niet gebaseerd op hoeveel en hoe lang ze hebben moeten blussen, maar simpelweg dat ze beschikbaar moeten zijn. Tot nu toe was de manier van financieren van een gezinshuis een “perverse prikkel”: je wordt betaald per opgevangen kind (gebluste brand) en kunt je niet te veel leegstand veroorloven, want je moet je huis financieren.’
De gemeenteraad in Ede kiest bij dit gezinshuis voor een ‘brandweer-achtige’ vorm van financiering: ‘Onze gemeente heeft dit pand aangekocht en staat garant voor een bepaald aantal beschikbare plekken in plaats van dat de zorgaanbieder wordt afgerekend op het aantal ingevulde plekken.’ Dit financieren op basis van beschikbaarheid is best spannend, erkent Silas de Bruijn: ‘We verwachten goede effecten, maar er is in Nederland niet veel vergelijkingsmateriaal. Het is dus moedig van de gemeenteraad dat ze iets nieuws proberen. Verschillende andere gemeenten kijken hier dan ook met belangstelling naar.’
Buiten de geijkte kaders denken
Silas de Bruijn weet al wat de grootste uitdaging is tijdens de pilot ‘Kort verblijf gezinshuis’: ‘kortdurend’ ook echt kortdurend laten zijn. ‘Dit weten we nu al vanwege de ervaring van entrea lindenhout in andere kortdurende gezinshuizen. Voor een echt kortdurend verblijf is inzet nodig van alle partijen, inclusief de ouders. Want van hen zijn we afhankelijk voor een verantwoorde en goede terugkeer naar huis.’
Wanneer is de pilot, die twee jaar loopt, een succes? ‘Als meer kinderen dicht bij huis worden geplaatst en als daardoor ook terugkeer naar huis makkelijker is geworden. Zo voorkomen we dat een uithuisplaatsing het nieuwe normaal wordt.’ De Bruijn noemt de pilot ‘een avontuur waarbij de successen niet op voorhand vastliggen’. Het uitgangspunt is de vraag wat voor een kind uit Ede het beste is: ‘Dat is de leidraad in deze pilot. We durven buiten de geijkte kaders te denken.’
Cockpitgesprek
Bestuurder Annemarie Profittlich en wethouder Leon Meijer spreken elkaar met onregelmatige regelmaat over de zorg voor kinderen en jongeren en de uitdagingen die beide organisaties ervaren. ‘Meekijken in elkaars cockpit’ zijn ze het gaan noemen. De gesprekken dragen aan beide kanten bij tot grotere kennis, begrip en partnerschap. Een aanrader!